Κροίσος

(6ος αι. π.Χ.). Ο τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας (560-546 π.Χ.). Μετά την ενίσχυση της περσικής δύναμης, που υπήρξε έργο του Κύρου, διαισθάνθηκε την απειλή η οποία δημιουργήθηκε στα παλαιά σύνορα Λυδίας-Περσίας στον ποταμό Άλυ (τα οποία είχαν καθοριστεί με συμφωνία μεταξύ του προκατόχου του, Αλυάτη, και του Μήδου βασιλιά Κυαξάρη) και προώθησε τη σύναψη συμμαχίας της Λυδίας με την Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα εναντίον της Περσίας. Όμως ο Κύρος συνέτριψε τον στρατό των συμμάχων αρχικά στον ποταμό Άλυ και αργότερα κάτω από τα τείχη των Σάρδεων. Ο Ηρόδοτος στην ιστορία του αποδίδει την απώλεια του βασιλείου στο γεγονός ότι ο Κ. δεν είχε ερμηνεύσει σωστά τον χρησμό και δεν θέλησε να ακούσει έναν σοφό Λυδό, ο οποίος προσπάθησε να τον αποτρέψει από αυτή την εκστρατεία. Στην πραγματικότητα, όμως, αν ήθελε να προσπαθήσει απλώς να διασώσει το βασίλειό του, δεν είχε παρά να επιχειρήσει αυτό τον ατυχή πόλεμο. Αντίθετα, παρέμεινε αιχμάλωτος στην περσική Αυλή όπου εκτίμησαν πολύ τη σοφία του, παρά την άσχημη συμπεριφορά που επέδειξε απέναντί του ο σκληρός Καμβύσης, γιος του Κύρου. Η φήμη του για τα αμύθητα πλούτη του έχει σχέση με την εξαιρετική οικονομική άνθηση που παρουσίασε η Λυδία κατά το διάστημα της βασιλείας του. Ο Ηρόδοτος στην ιστορία του αναφέρει μια ιστορία σχετική με τα πλούτη του Κ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αθηναίος φιλόσοφος Σόλωνας βρέθηκε κάποτε στις Σάρδεις και ρωτήθηκε από τον Κ., ο οποίος είχε την πεποίθηση ότι τα πλούτη είναι το μοναδικό μέσο κατάκτησης της αληθινής ευτυχίας, αν συμφωνούσε μαζί του και κατά συνέπεια, αν θεωρούσε τον ίδιο, τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο. Ο Σόλωνας με τα λόγια «μηδένα προ του τέλους μακάριζε», απάντησε πως κανείς δεν πρέπει να αποκαλείται ευτυχισμένος πριν έρθει το τέλος της ζωής του και σαφέστατα τα πλούτη δεν φέρνουν την ευτυχία. Ο Κ. δεν ήταν σε θέση να καταλάβει τα λόγια του Σόλωνα και μάλιστα θύμωσε με τον Αθηναίο φιλόσοφο. Όταν ο Κύρος, ο βασιλιάς της Περσίας, έστρεψε τις δυνάμεις του εναντίον της Λυδίας, την κατέλαβε, συνέλαβε τον Κ. και τον έριξε στην πυρά. Την ίδια στιγμή ο Κ., ανακαλώντας στη μνήμη τα λόγια του Σόλωνα, φανερά ταπεινωμένος, επικαλέστηκε δυνατά τρεις φορές το όνομα του Σόλωνα. Έπειτα από απαίτηση του Κύρου, ο Κ. διηγήθηκε την ιστορία και εκείνος θέλησε να τον ελευθερώσει. Όμως, καθώς οι φλόγες δεν έσβηναν, σύμφωνα με την παράδοση παρενέβη ο θεός Απόλλωνας, σβήνοντας τη φωτιά με μια δυνατή καταιγίδα. Εκτός από τα πλούτη του, ο Κ. διέθετε ικανότητες μεγάλου διπλωμάτη και ήταν αρκετά προοδευτικό πνεύμα, ώστε να μην αρνείται την επιρροή από ξένα πολιτιστικά ρεύματα. Ο ίδιος γοητεύτηκε από τον ελληνικό πολιτισμό, τον οποίο είχε γνωρίσει στις πόλεις της Ιωνίας, ενώ υπήρξε προστάτης σοφών και καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων φέρεται πως ήταν και ο Αίσωπος. O βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος πάνω στην πυρά, παράσταση αμφορέα (485-480 π.Χ.) του αγγειογράφου Μύσωνα (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι).